کارگاه آموزشی شماره 7 – مستندسازی
بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم
الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه المعصومین علیهم السلام
اهمیت مستندسازی و تأثیرآن در برگزاری بهتر مراسم
1- جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته و ثبت نکات مثبت برای اجراهای بعد
غالباً بعد از برگزاری مراسم وقتی همه دور هم جمع می شویم، در می یابیم که کار ما دارای نقاط قوتی و ضعفی بوده؛ نقاط مثبتی داشته که ما دوست داشتیم همیشه این نقاط را بیشتر در مباحث مطرح کنیم و یا در حین مراسم یا بعد از مراسم خواه، ناخواه نقاط مدنظر ما می آید یا دوستانی که به ما نزدیک تر هستند و در مراسم به ما کمک می کنند، متذکر آن نکات می شوند. و همیشه در تلاش هستیم تا بتوانیم در مراسم های بعدی نقاط مثبت را پررنگ ترکنیم و بیشتر ار آن ها استفاده کنیم تا بحث ها برای مخاطب کاربردی و مورد استفاده تر باشد. این موارد ظاهرا خیلی ساده است ولی اگر مقداری از آن غفلت کنیم، باعث می شود هر سال با اشکالاتی مشابه، مراسم را برگزار کنیم.
2- انتقال تجربیات به نسل های بعد
نکته ای که در تمام مراسم ها خیلی مهم است و از آن غافل هستیم، بحث مستندسازی و نگارش و یا تصویربرداری از اطلاعاتی است که در جشن ها مطرح می شود. از اطلاعاتی که رد و بدل می شود، از نوع مسابقات و نوع سخنرانی ها، از نوع دکور و آماده سازی، از اتفاقاتی که قبل از مراسم می افتد و ممکن است برای من نوعی که برای اولین بار مراسم را اجرا می کنم، نقاط مبهم و پیش بینی نشده ای را ایجاد نماید که اگر دوستی و یک فرد باتجربه و با سابقه این موضوع را به من گوشزد می کرد، می توانستم بهتر مراسم را اجرا نمایم.
3- بالابردن سرعت عملکرد در جشن ها و صرفه جویی در وقت
بحث نگارش وقایع و کارهایی که باید برای آن مراسم انجام شود. اگر من همین امروز بخواهم شروع به ثبت وقایع کنم، مسلماً سال بعد همین روز من یک مرحله جلوتر هستم. اگر من یک مرحله جلوتر باشم، سال بعد اگر خدای نکرده من توفیق خدمتگزاری نداشته باشم، دوستانی که می خواهند خدمتگزاری انجام دهند، می توانند با تمسک به تجربه من یک قدم جلوتر از سال پیش حرکت کنند. گاه فعالیتی است که شخص زبده آن کار شده؛ مثل سخنرانی. مسلما من نمی توانم جای ایشان را بگیرم. ولی تیمی که کار اجرایی را به عهده دارند و برای کار برنامه ریزی می کنند، آن برنامه به سادگی می تواند از نگارش تجربیات امسال من آماده شود تا اشکالات سال گذشته دوباره تکرار نشود. برنامه چیز پیچیده ای نیست. اگر من بگویم این چک لیست را بگیر که این موارد را برای اجرای غرفه ای لازم داری، کم کم ۱۰ روز همه جلو می افتند. این ۱0 روز وقتی را برای افراد می خرد که می توانند ۱0روز روی مباحث دیگر وقت بگذارند.
دکوری که من امروز زدم، شاید برای سال بعد استفاده نکنم اما صد نفر دیگر که می خواهند جشن بگیرند، می توانند از این دکور استفاده کنند. دکور، چه دکور ساده باشد، چه پیچیده، از مراحل نصب عکس بگیرید. حتی اگر دکور پیچیده بود، ابعاد مختلف آن را با عکس هایتان نشان دهید و بگذارید افرادی که می خواهند از آن استفاده کنند، راحت تر آن را بسازند. شما که دکور را درست کرده اید، بالاخره فردای مراسم هم باید جمع کنید. موقع جمع کردن دکور از آن عکس بگیرید. مرحله به مرحله از باز شدن دکور عکس بگیرید. مثل دفترچه کاتالوگ. امروز کاتالوگ کار افراد را خیلی راحت کرده است. شما یک صندلی می گیرید، تمام مراحل نصب آن عکس دارد و لازم نیست فکر کنید که چطور پایه ها را به هم وصل کنید. پایه ها شماره دارد و در عکس هم توضیح داده شده که مثلا شماره 1 را کنار 2 بگذارید. کاری که ممکن است 5 ساعت طول بکشد، شما آن را در نیم ساعت انجام می دهید.
4-بالا بردن خلاقیت در اجرای جشن ها و نوآوری با توجه به ثبت تجربه جشن های گذشته
چه مستند نگارشی، چه تصویری که می تواند فیلم یا عکس باشد و چه مستندات صوتی، حداقل ۵۰ تا ۸۰ درصد کار را جلو می اندازد و به جای این که بیاییم ذهنمان را درگیر جشن پارسال نماییم، می آییم در روش اجرای جشن خلاقیت ایجاد می کنیم. مستندات نگارشی خیلی می تواند در این قضیه به ما کمک کند.
جشن های مختلف اعم از جشن هایی که به صورت میز گرد برگزار می شود یا جشن هایی که به صورت مجری گری برگزار می گردد، سخنران داخل مراسم می آید یا نه فقط مسابقه هست و… هر جشنی که ما بخواهیم برگزار کنیم، خواه ناخواه باید بنشینیم برای آن جشن برنامه ریزی کنیم. برنامه ریزی آن جشن به ۲ پایه می تواند استوار باشد:
1- افرادی که قبلا سابقه برگزاری جشن ها را داشتند و ما می توانیم از تجربیات ایشان بهرمند شویم.
2- استفاده از مستنداتی که از جشن ها، مراسم عزاداری و یا مراسم نمایش ساخته شده باشد.
اقسام مستند
1) عکاسی
2) فیلم برداری
3) صوتی
4) نگارشی
امروز ما سبک های جدید برای برگزاری جشن ها داریم، دیگر از آن جشنی که یک نفر سخنرانی می کند و یک مداح می خواند و جایزه آخر می دهند، چندان خبری نیست. سبک جشن ها جدید شده است. چرا؟ چون تجربه ها را پشت سر گذاشتیم و کار نو انجام دادیم.
نحوه دسته بندی مستندات
نحوه دسته بندی مستندات برای آینده خیلی راه گشا است. امروز ما تعدادی فایل داریم اما سال آینده جمع آوری این فایل ها سخت است. چرا که باید بیاییم تک تک این فایل ها را گوش کنیم، ببینیم برای چه مبحثی بوده، کدام استاد گفته؟ چه نکاتی را گفته؟ ولی آن روزی که استاد صحبت می کند، اگر یک نفر خلاصه مباحث، نام استاد، روز جلسه را بنویسد و روی سی دی بخورد، ضبط می شود و سالیان سال، فرضا هرکس در مورد احکام بخواهد تحقیق کند، مستقیم به سراغ این سی دی می آید و لازم نیست بگردد و با چند کتاب و سی دی مواجه شود. اگر امروز درست دسته بندی و مستند کنیم، بعدا راحت استفاده می کنیم.
مستندسازی صوتی
از مستندسازی صوتی به هیچ عنوان غافل نشوید. چون امروز بسیار راحت شده و می توانیم صحبت بزرگانمان را ضبط کنیم. متاسفانه ما امروز حسرت نداشتن حرف خیلی از اساتید را می خوریم که کاش داشتیم و امروز از مطالب آن استفاده می کردم و ای کاش یکی آن زمان، آن را ضبط کرده بود و به دست ما می رساند.
مستندسازی تصویری:
مستندسازی تصویری دو گونه است:
1) بحث تصویر متحرک که به فیلم مشهور است.
2) تصویر ثابت که به عکس معروف هست.
در مستندسازی عکس مواردی را که به کارمان می آید، عکس برداری می کنیم. مثل: عکس از دکورها و از فضاسازی های موجود، در نمایش عکس از روی گریم ها…
گرفتن عکس به برگزاری مراسم و گرفتن ایده در سال بعد کمک می کند.
سلفی، به گرفتن عکس و یا تصویر از خود می گویند. اگر ما در جشن خود با موبایلی که در جیب همه ما هست، یک سلفی از حاضرین بگیریم و امکان این را داشته باشیم که برای همه بفرستیم، این می شود خاطره. یک خاطره از نیمه شعبان 1395 که یک نفر ما را جمع کرد، اسم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را برای ما زنده کرد و شخصی که در عکس است، آن را به دوستانش نشان می دهد که ببینید ما را جمع کردند و جشن نیمه شعبان برایمان گرفتند و من هم درعکس هستم و مجری عکس ما را گذاشته در صفحه تلگرام، اینستاگرامش و 100 نفر عکس ما را دیده اند.
کجا بودی؟! در جشن نیمه شعبان.
در آن برنامه چه می گفتند؟!
همین سبب می شود سر صحبتی برای بحث کردن درباره مطالب این برنامه باز شود.
پس بی شک لازم است با تکنیک های عکس برداری آشنا شوید تا عکس هایی که می گیرید، جذاب و کاربردی باشد.
به طور مثال تکنیکی که زیاد از آن استفاده می کنند، تکنیک پرسپکتیو است. اگر شما از چند درخت پشت سر هم قرار گرفته، عکس بگیرید، در واقع از این تکنیک استفاده کردید که موجب ایجاد عمق در عکس می شود.
لازم نیست به برند دوربین ها توجه کنید که برند این دوربین خیلی خوب است، قیمتش بالاست. نه، نحوه عملکرد و کارایی آن را ببینید. به نحوه خروجی گرفتن دقت کنید. فایل را که می خواهید روی لب تاپ بیاورید، چه انتظاری از فایلتان دارید؟ آیا دوربینی که استفاده می کنید، انتظار شما را برآورده می کند یاخیر؟ مقصود شما را از فیلم برداری برآورده می کند یا خیر؟ فایل تصویری که می خواهید بگیرید، سخنرانی بزرگ و عالمی است. این فایل قرار است با کیفیت خیلی بالا ادیت شود یا نه؟ قرار است تبدیل به سی دی شده و بعدا در مراسم ها پخش کنند. کیفیتی که دوربین ها می گیرند، بسیار مهم است و نکته دیگر، نحوه صدابرداری هر دوربین است. اگر صدایی که امروز از من ضبط می کنند، واضح نباشد، مسلما اکثر افرادی که بعدا آن را گوش می دهند، خسته می شوند. پس دقت داشته باشید هرچه صدا بهتر باشد، مطلبی که شما می خواهیم به افراد منتقل کنید، با پذیرش بیشتری مواجه می شود.
این ها همه ابزاری است برای انتقال پیام، ابزاری است برای این که من امروز صدای سخنران را ضبط کنم که فردا روزی بتوانم پیامی که امروز سخنران انتقال داده را به افراد مختلف منتقل کنیم. همه این ها کنار هم یک فیلم خوب را می سازد، لزوما یک دوربین خیلی حرفه ای فیلم خوبی نمی گیرد و لزوما یک دوربین خیلی ضعیف، فیلم ضعیفی را نمی گیرد. مهم شما هستید که به چه نکاتی توجه می کنید و تصویرتان را چطور می گیرید. پس زمینه تان را چطور انتخاب می کنید، چقدر به صدابرداری اهمیت می دهید؟ نمی گویم صدابردار ابزار خاصی می خواهد، ولی دوربین شما باید جایی باشد که صدای سخنران را خوب بگیرد یا بتوانیم از ابزاری استفاده کنیم که از دستگاه به صورت مستقیم و شفاف خروجی بگیرید.
کادربندی
این موضوع در فیلمبرداری خیلی مطرح است که اگر از رو به رو فیلمبرداری می کنید، حتما توجه داشته باشید که سخنران در یک سوم میانی تصویر قرار بگیرد. معمولا تصویر را به صورت فردی به سه قسمت تقسیم می کنند. اگر سخنران رو به رو قرار دارد، در یک سوم میانی سخنران را قرار می دهند. اگر سخنران از راست به چپ نگاه می کند، سخنران را در یک سوم سمت راست تصویر قرار می دهند که به او دو سوم عمق تصویر بدهند و بالعکس اگر از چپ به راست نگاه می کند، در یک سوم سمت چپ قرار می دهند که باز دو سوم رعایت شود. مسلما میزان زوم بودن روی تصویر خیلی تأثیر دارد. اگر شما زیاد زوم کنید، بحث کادر بندی را از دست دادید، از فضاهایی که دارید استفاده کنید. اگر دکور قشنگی دارید، دوربین را جایی قرار دهید که دکور خودش را نشان دهد. اگر دکور خوب است، دوربین را جایی قرار دهید که مجبور نباشید روی صورت سخنران زوم کنید. جوری تصویر بگیرید که سخنران به همراه پس زمینه اش در تصویرتان باشد و همیشه دقت بسیار بالایی روی کادر بندی و بک گراند تصویر داشته باشید.
یک جاهایی ما تصویربرداری می کنیم. یک جا تصویربرداری، تصویرسازی می کنیم. اصول را در تصویربرداری رعایت کنید ولی سلیقه خوب را هم در این لحظه سهیم کنید.
از روحیات و حس هایی که افراد بعد از برنامه شما دارند، بهیچ وجه غافل نشوید. وقتی به یک نفر جایزه می دهید، بعد که پایین آمد، بهترین حالت شوق و شعف را در وی ضبط کنید. چه بهتر که بتوانیم با فرد مصاحبه کنیم. از او سؤال کنید: الان چه حسی دارید؟ این جایزه را برای چه بردی؟ به چه سؤالی جواب دادی که این جایزه به تو تعلق گرفت؟ دوست نداشتی این جایزه را از دست خود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می گرفتی؟ یک جمله کوتاه راجع به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف که امروز حاضر است، بگو! یک مصاحبه کوچک، یک مصاحبه سریع، ولی تأثیرگذار که حس افراد را برای شما ذخیره می کند. برای بهتر کردن کارهایتان، برای بهتر کردن مستنداتتان، این فیلمی که شما می گیرید، ممکن است بعدها بخواهد استفاده شود. امروز مشکلات مالی متاسفانه برای خیلی از جشن ها وجود دارد. مستنداتی که گرفته می شود، ممکن است برای جلب رضایت خیرین استفاده شود. بگذارید خیرین این حس ها را درک کنند. بگذارید به حدی که تصویر شما متحرک است، حس ها هم به مخاطب منتقل شود. از حس افراد به هیچ عنوان غافل نشوید. بعد از برنامه، در حین برنامه، با مصاحبه های کوچک، با صحبت های کوچک و خلاقیت های جذابی که می تواند برای آن ایجاد کنید.
روش تدوین:
فیلم هایی که امروز استفاده می شود، فرمت های متفاوتی دارد. فرمت mp4 و… است. سعی کنید با فرمتی فیلم برداری کنید که راحت تر قابل انتقال باشد و با کیفیت مناسبی ضبط شود.
امروز فرمت wma که فرمت ویندوز هست و mp4 بیشتر در فایل استفاده می شود و برنامه های تبدیل فرمت هم در دسترس است.
امیدوارم که امسال برای نزدیک شدن دل چند نفر به مولا و صاحبمان با مستند کردن، با ذخیره کردن چه از طریق نگارش چه از طریق صوتی چه تصویری گامی برداریم. چنان که برای آن ها که در آینده می خواهند برنامه بگیرند، قابل استفاده باشد و بتوانند از آن استفاده کنند و یا ایده بگیرند و با خلاقیت برنامه جدیدی را اجرا کنند.
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
